AI-CADEMIE

Alles wat je wilt weten over werken met AI

AI-CADEMIE

Wat wil jij leren?

TUTORIAL SPREEKTAAL NAAR SCHRIJFTAAL MET AI

Veel mensen schrijven zoals ze praten. Dat maakt een tekst soms los en prettig leesbaar – maar vaak ook te informeel, te vaag of te weinig professioneel. Gelukkig kan AI je helpen om je spreektaal om te zetten in zakelijke, heldere schrijftaal. In deze tutorial leer je hoe je dat doet. Mét uitleg, veel praktijkvoorbeelden en een handige checklist.

In deze tutorial:

Kenmerken van spreektaal

(en waarom je dat wilt vermijden)

Spreektaal is vaak informeel, impliciet en minder gestructureerd. In gesprekken vullen mensen elkaars gaten aan – maar in tekst moet alles helder en zelfstandig leesbaar zijn. Hieronder zie je typische kenmerken van spreektaal, waarom ze problematisch zijn in zakelijke teksten én voorbeelden:

  • Vage of informele woorden: maken je tekst wollig of onduidelijk.
    Bijv.: “gewoon”, “best wel”, “een beetje”, “zoiets”, “dat soort dingen” → liever: concreet benoemen wat je bedoelt.

  • Veel bijzinnen of spreekritme in zinnen: zorgt voor rommelige zinnen.
    Bijv.: “En toen gingen we dus kijken of het misschien iets zou kunnen zijn dat werkte…” → liever: “We onderzochten of het werkte.”

  • Vulwoorden en tussenwerpsels: leiden af en verlagen de professionaliteit.
    Bijv.: “nou”, “dus”, “weet je”, “ik bedoel” → liever weglaten.

  • Inconsequente stijl: mix van jij/u, formeel/informeel.
    Bijv.: “Als je dat wilt, dan adviseren wij…” → liever: “Als u dat wilt, adviseren wij…” (of  ‘je’-vorm combineren met minder formele toon)

  • Te veel spreektaal in formuleringen: maakt al snel een vrijblijvende indruk.
    Bijv.: “We zouden er misschien iets mee kunnen doen.” → liever: “We adviseren om…” of “Het is aan te raden om…”

Terug naar het overzicht van de tutorial Van spreektaal naar schrijftaal met AI

Stappenplan

Met AI van spreektaal naar schrijftaal

  • Stap 1. Schrijf je eerste versie zoals je praat

    Denk niet meteen aan zinsbouw of stijl. Noteer je gedachten in steekwoorden of korte alinea’s. Denk aan:

    • Wat is je kernboodschap?
    • Wie is je lezer (doelgroep)?
    • Wat zijn de deelonderwerpen?
    • Welke opbouw past hierbij?

  • Stap 2. Plak je tekst in ChatGPT (of andere AI)

    Gebruik een duidelijke prompt, bijvoorbeeld:

    “Herschrijf deze tekst in een zakelijke, duidelijke stijl. Houd het menselijk, maar professioneel.”

  • Stap 3. Stuur bij indien nodig

    Vraag bijvoorbeeld:

    • “Maak dit concreter”
    • “Verwijder stopwoordjes”
    • “Gebruik een consistent u/jij-perspectief”

  • Stap 4. Lees kritisch na – dit is essentieel

    AI-output lijkt vaak prima, maar bevat subtiele fouten of stijlbreuken. Let op:

    • Zinsritme: leest het prettig? Of blijft het een opsomming?
    • Stijl: past de toon bij jouw organisatie en doelgroep?
    • Logica: klopt de volgorde? Zijn er herhalingen of onduidelijke sprongen?
    • Formuleringen: zijn er vage woorden, overbodige termen of stijlfouten?

Hoe stuur je op toon?

Beschrijf wat je wilt: “zakelijk en vriendelijk”, “menselijk en helder”, “beleefd maar direct”. Geef een voorbeeldzin die je goed vindt – dan leert AI jouw voorkeur.

Gebruik AI dus niet alleen als herschrijver, maar als meedenkende schrijfpartner. Met jouw sturing haalt AI het beste uit jouw ideeën.

Terug naar het overzicht van de tutorial Van spreektaal naar schrijftaal met AI

Prompts

Voor een zakelijke schrijfstijl

Basisprompt:

“Zet deze tekst om van spreektaal naar zakelijke schrijftaal. De toon is professioneel, vriendelijk en duidelijk.”

Variaties:

  • “Maak deze tekst concreter en minder vaag. Herschrijf in duidelijke taal.”

  • “Verwijder stopwoordjes en spreektaal, maar houd de toon menselijk.”

  • “Maak de toon iets formeler, maar niet afstandelijk.”

  • “Schrijf dit alsof het een memo aan collega’s is.”

Bewerkingstips:

  • Geef AI context: voor wie is de tekst, wat is het doel?

  • Vraag AI om eerst een voorbeeldzin te geven, zodat je ziet of de toon klopt.

  • Combineer prompts: eerst herschrijven, daarna toon bijstellen.

Terug naar het overzicht van de tutorial Van spreektaal naar schrijftaal met AI

Voorbeelden

Van spreektaal naar schrijftaal

Spreektaal Schrijftaal
“We hebben toen gekeken naar…” “We onderzochten…”
“Dat was best een uitdaging.” “Het was een complexe opgave.”
“We dachten: dit werkt niet zo.” “We concluderen dat dit niet effectief is.”
“Volgens mij kan het beter.” “Er is ruimte voor verbetering.”
“Zoiets van: dat moeten we aanpakken.” “Er is een oplossing nodig.”
“Gewoon proberen maar.” “Laten we dit gefaseerd aanpakken.”

Terug naar het overzicht van de tutorial Van spreektaal naar schrijftaal met AI

Checklist

Spreektaal herkennen

  • Bevat de tekst vage woorden of informeel taalgebruik?

  • Zijn er zinnen die onduidelijk zijn of die je twee keer moet lezen?

  • Gebruik je woorden als gewoon, best wel, eigenlijk, een beetje?

  • Gebruik je zinnen zoals je die zou uitspreken in een gesprek?

  • Komt er veel twijfel of voorzichtigheid in voor (misschien, zou kunnen, denk ik)?

  • Gebruik je ’tussenzinnetjes’ zoals weet je wel, ik bedoel..., dus...?

  • Gebruik je vraagvormen waar een stelling hoort? (Misschien moeten we… in plaats van Het is nodig om...)

  • Merk je wisselingen tussen je/jij en u?

  • Begin je zinnen soms met nou, en dan, toen, dus?

Terug naar het overzicht van de tutorial Van spreektaal naar schrijftaal met AI

Volgende stap

Wil je dat AI schrijft zoals het hoort in jouw werk?

  • Geen spreektaal meer, maar een toon die professioneel, helder en overtuigend is.

  • AI laten schrijven in de stijl die past bij jouw organisatie, functie en doelgroep.

  • Zelf kiezen wáár je menselijke nuance toevoegt — en waar AI je werk uit handen neemt.