Les 2: Wat is taalniveau B1?
Gratis voorbeeld
Duidelijke taal
Begrijpelijk voor de meeste lezers
Begrijpelijkheid
B1 is een taalniveau. Tegenwoordig gebruiken we het ook om aan te geven wat de moeilijkheidsgraad van een tekst is. We kunnen dan inschatten hoe begrijpelijk de tekst is. Hoe lager het taalniveau, hoe meer mensen de tekst kunnen begrijpen.
De video geeft uitleg:
Taalniveaus
Er zijn zes taalniveaus: A1, A2, B1, B2, C1 en C2. Deze niveau-indeling is oorspronkelijk bedoeld om aan te geven hoe goed je een taal beheerst die niet je moedertaal is. Als je een vreemde taal leert, dan begin je op taalniveau A1. Je kent een paar woorden, een enkel werkwoord.
Deze indeling zijn we ook gaan gebruiken om de moeilijkheidsgraad van teksten te beoordelen. Daar bestond nog geen indeling voor, maar er kwam wel behoefte aan. Dat is natuurlijk niet altijd zo geweest. Vroeger had je de notabelen, zoals de dokter, de bovenmeester en de notaris. Die konden lezen en schrijven. De meeste anderen konden dat niet. Er was dus geen enkele reden voor de notaris om aktes in begrijpelijke taal op te stellen. Tegenwoordig is dat anders. Nu kunnen de meeste volwassenen wel lezen en schrijven. En nu is het belangrijk dat zij teksten begrijpen waarin bijvoorbeeld wordt uitgelegd hoe ze hun paspoort kunnen verlengen, hoe medicijnen werken, of wat de voorwaarden zijn van een lening. Steeds vaker wordt daarom de eis gesteld dat teksten op niveau B1 zijn.
Welk niveau?
We gebruiken de taalniveaus tegenwoordig om aan te duiden hoe moeilijk een tekst is. Dus: hoe begrijpelijk is de tekst voor de lezer. De lezers zijn ingedeeld in de zes niveaus en daarbij kun je zien hoeveel procent van de mensen een tekst begrijpt op de verschillende niveaus. Je ziet die indeling in het schema:
| Taalniveau | Percentage van de bevolking met dit taalniveau | Totaal percentage van de bevolking dat dit taalniveau begrijpt |
|---|---|---|
| A1 | 5 % | 100 % |
| A2 | 15 % | 95 % |
| B1 | 40 % | 80 % |
| B2 | 25 % | 40 % |
| C1 | 10 % | 15 % |
| C2 | 5 % | 5 % |
Toelichting bij het schema
Je ziet dat slechts 5% van de lezers een tekst op niveau C2 begrijpt. Dat zijn bijvoorbeeld de mensen met een afgeronde universitaire opleiding en zelfs die niet allemaal. Een niveau lager, bij C1 zien we 10% staan. Let op: de mensen die C2 begrijpen, zullen een niveau lager natuurlijk ook begrijpen. In totaal is het percentage mensen dat teksten op niveau C1 begrijpt dus 10% plus die 5% die ook C2 begrijpt.
Je ziet bij B1 40% staan. Dat betekent dus dat 40% van de bevolking taalniveau B1 heeft. Maar de mensen met een hoger taalniveau snappen B1 natuurlijk ook. Dus even rekenen leert dat maar liefst 80% van de bevolking teksten op niveau B1 begrijpt. B1 is dus het niveau dat de meerderheid van de bevolking kan begrijpen.
Hoe meet je B1?
We gaven al aan: B1 is officieel een taalniveau. Een taalniveau kun je goed meten: hoeveel woorden kent iemand, welke grammatica? Nu wordt deze indeling gebruikt voor tekstniveaus. Dat is lastiger te meten. Een tekst kan op taalniveau B1 zijn geschreven, met eenvoudige woorden, korte zinnen en actief geformuleerd. Dat is B1. Maar als die tekst over een heel abstract onderwerp gaat en niet logisch is opgebouwd, dan zullen toch maar weinig mensen die tekst begrijpen. Hier komen we dus op een belangrijk probleem: het is moeilijk om het tekstniveau met zekerheid vast te stellen, omdat sommige aspecten niet goed (automatisch) meetbaar zijn.
Er bestaat software die het tekstniveau (taalniveau) kan meten. Sommige overheden en bedrijven hebben een licentie voor zo’n systeem. Je kunt dan je tekst uploaden en even later krijg je ‘de uitslag’: het taalniveau. De meeste programma’s geven ook aan waar de beoordeling op is gebaseerd en welke woorden of zinnen je kunt aanpassen voor een lager niveau.
Vanwege het hierboven geschetste probleem (taalniveau is iets anders dan tekstniveau en dat laatste is moeilijk meetbaar), is die ‘score’ niet waterdicht. Dat blijkt ook wel, als eens in de zoveel tijd de diverse programma’s vergeleken worden. Dezelfde tekst uploaden bij verschillende aanbieders levert lang niet altijd hetzelfde resultaat. Waar de ene aanbieder een tekst beoordeelt als B1, kan de score bij een ander uitkomen op B2 of zelfs C1.
Voorbeeld
Hieronder zie je een brief van een gemeente. Deze brief stuurt de gemeente naar een inwoner die een schuurtje uit haar tuin wil slopen. Het is wel duidelijk dat deze tekst niet op taalniveau B1 geschreven is. Kun je inschatten welk taalniveau deze tekst wel is?
Geachte mevrouw Zon, Hierbij bevestigen wij de ontvangst van de door u ingediende sloopmelding. Deze melding is gedaan voor het verwijderen van asbesthoudend materiaal op de locatie Zomerstraat 23. Bij beoordeling van de door u ingediende gegevens delen wij u mede de voorgenomen sloopwerkzaamheden aanvaardbaar te achten, evenwel geheel voor uw verantwoording. Verstrekken gereedmelding Binnen een week na het beëindigen van de werkzaamheden dient u een afschrift van de resultaten van de eindbeoordeling, bedoeld in artikel 9, eerste en tweede lid, van het Asbestverwijderingsbesluit toe te voegen aan uw melding via www.omgevingsloket.nl. U kunt dit doen door de eindbeoordeling als bijlage aan uw melding toe te voegen. Toetsingsdocumenten Bij de beoordeling van uw sloopmelding zijn de volgende documenten betrokken: - Aanvraagdocument. Nadere informatie Indien u nog vragen hebt of inlichtingen wenst, dan kunt u contact opnemen met mevrouw A. Ilias van de afdeling Vergunningen. Zij is bereikbaar onder telefoonnummer 000-1234567.
Uitleg bij het voorbeeld
De brief van de gemeente die je hierboven zag, is niet op taalniveau B1 geschreven. Dat zie je al vrij snel. Bijvoorbeeld aan de woordkeus. Die is een beetje ouderwets, erg formeel en daardoor niet voor iedereen makkelijk te begrijpen. Ook zijn sommige zinnen erg lang. De zinsbouw is niet eenvoudig, onder andere door passieve constructies. Het taalniveau van deze brief is C1.
Inderdaad. Weet je niet precies wat het taalniveau van je lezer is? Dan zorg je er als schrijver voor dat de tekst voor een brede groep te begrijpen is. Liever iets te eenvoudig – dan het risico lopen dat je boodschap niet aankomt.
Deze brief zou op B1-niveau geschreven moeten zijn. De gemiddelde Nederlander moet berichten vanuit de overheid kunnen begrijpen. Als schrijver houdt je rekening met het taalniveau van je lezer. Anders komt je boodschap niet goed aan. Schrijf je voor een brede doelgroep, of ken je je doelgroep niet goed? Dan is het verstandig om op B1-niveau te schrijven. De gemiddelde Nederlander begrijpt dan je tekst. Schrijf je voor een doelgroep die je goed kent, bijvoorbeeld je vakgenoten? Als schrijver kun je dan bepalen of B1 nodig is.
Hoe ziet deze brief eruit op taalniveau B1?
Elke tekst is te (her)schrijven op taalniveau B1. Deze brief dus ook. Kijk maar:
Geachte mevrouw Zon, U heeft sloopwerkzaamheden op locatie X aan ons gemeld. In uw melding staat dat materiaal met asbest wordt verwijderd. In deze brief leest u onze beoordeling van de melding. Ook leest u wat wij verder van u verwachten. Beoordeling van uw melding Wij hebben een aanvraagdocument van u ontvangen. Daarmee heeft u de sloopwerkzaamheden gemeld. Wij hebben het aanvraagdocument gebruikt om uw aanvraag te beoordelen. De werkzaamheden zijn akkoord. Wel bent u zelf verantwoordelijk voor de werkzaamheden. Na de werkzaamheden Zijn de werkzaamheden klaar? Dan moet u binnen 7 dagen de resultaten van de eindbeoordeling aan ons doorgeven. Dat kunt u doen door de eindbeoordeling als bijlage toe te voegen aan uw melding. Dat doet u via www.omgevingsloket.nl. De regels voor de eindbeoordeling vindt u in artikel 9, eerste en tweede lid, van het Asbestverwijderbesluit. Meer informatie Heeft u nog vragen? Of wilt u meer informatie? U kunt mevrouw A. Ilias van de afdeling Vergunningen bellen op telefoonnummer 000-1234567.
Inderdaad, het is lastig om met software te meten of de boodschap van de tekst helder overkomt. Ook kan software moeilijk meten of de opbouw van de tekst logisch is.
De software beoordeelt het taalniveau van teksten. Dat is heel breed: van woordkeuze tot grammatica. Na deze uitgebreide analyse kan het taalniveau van de tekst goed worden vastgesteld. Het is moeilijker om het tekstniveau te bepalen: de software kan niet meten of een tekst goed te begrijpen is, of meten of de opbouw logisch is.
Praktijkopdracht: meten is weten
Hoe begrijpelijk schrijf jij? Heb je zelf al een idee? Meten is weten. Je kunt eenvoudig online meten wat het taalniveau is van je tekst.
Kies drie eigen teksten. Probeer eerst of je zelf van elke tekst het taalniveau kunt inschatten. Meet vervolgens het taalniveau, bijvoorbeeld op deze website. Komt de uitslag overeen met jouw eigen inschatting?